Page 13 - หนังสือรวมบทความ 2565

7

วิธีการที่ชุมชนใช้ในการดูแลรักษาสุขภาพ ได้แก่ การรักษาแพทย์แผนไทย รักษากับแพทย์

อนามัยชุมชนและโรงพยาบาล รวมถึงการใช้สมุนไพรในการดูแลสุขภาพ โดยใช้สมุนไพรเป็นยารักษาโรคและ
บ ารุงร่างกาย รวมถึงน ามาประกอบอาหาร ซึ่งสมุนไพรส่วนใหญ่สามารถหาได้ภายในครัวเรือน และภายใน

ชุมชน มีทั้งที่ปลูกและขึ้นเองตามธรรมชาติ ทั้งนี้ ชุมชนยังได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานภาครัฐหรือ

ี
หน่วยงานในท้องถิ่น ซึ่งงบประมาณที่ได้รับการสนับสนุนไม่เพยงพอต่อการกระจายให้หมอพนบ้าน ดังนั้น
ื้
ื้
ทางชุมชนจึงได้ใช้วิธีการน าไปซื้ออปกรณ์และเครื่องใช้ให้แก่กลุ่มหมอพนบ้านแทน รวมถึงทางผู้น าชุมชน
ุ
้
บ้านแม่ฮอยเงิน ได้มีแนวทางในการอนุรักษ์สมุนไพรด้วยการสนับสนุนและส่งเสริมให้คนในชุมชนทุกครัวเรือน
ปลูกพชผักสวนครัว และสมุนไพรไว้ในบ้าน จึงท าให้คนในชุมชนมีสมุนไพรต่าง ๆ ที่ปลูกเอง ส าหรับ
ื
การประกอบอาหารและเป็นยาสมุนไพรในการรักษาสุขภาพของตนเอง ครอบครัว และชุมชน

อภิปรายผล

้
สภาพปัญหาด้านสุขภาพของคนในชุมชนบ้านแม่ฮอยเงิน คนส่วนใหญ่มีสาเหตุอาการเจ็บป่วย
มาจากการนั่งนาน ๆ การยกของหนัก และการมีอายุมาก ส่งผลให้ปวดหัวเข่า และปวดเมื่อยตามร่างกาย
ื่
ซึ่งวิธีการรักษาจะมีการใช้สมุนไพรที่ได้รับสืบทอดจากบรรพบุรุษเพอใช้ในการรักษาสุขภาพ ซึ่งสอดคล้องกับ
แนวคิดเรื่อง ภูมิปัญญาท้องถิ่น ของ เสรี พงศ์พศ (2548) ที่อธิบายว่า การสืบทอดภูมิปัญญาจากคนรุ่นหนึ่ง
ิ
สู่คนอกรุ่นหนึ่งนั้นสามารถเกิดขึ้นได้หลายช่องทาง ได้แก่ ครอบครัว วัด ส านัก ชุมชน เป็นต้น ซึ่งการเรียนรู้
ี
ในอดีตเรียนจะเป็นวิธีการสอนด้วยการให้สังเกตสิ่งที่พอแม่ท า และจากการปฏิบัติด้วยการช่วยพอแม่ท า
่
่
จากนั้นจะหัดท าเอง ซึ่งเป็นการเรียนรู้ที่เกิดจากการสังเกตและปฏิบัติด้วยตนเอง เช่น การท ามาหากิน
การท าเครื่องมือเครื่องใช้ การทอผ้า หัตถกรรม เป็นต้น ล้วนแล้วแต่เกิดจากการสังเกต ปฏิบัติ และซึมซับ

ทีละเล็กทีละน้อย นอกจากนี้ งานวิจัยของ อจฉรา สุมังเกษตร (2559) เรื่อง การจัดการความรู้ภูมิปัญญา
ั
ของปราชญ์ชาวผู้ไทด้านการใช้สมุนไพรรักษาโรค ต าบลหนองผือ อาเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ พบว่า

รูปแบบในการรักษาของหมอพนบ้านมีทั้งการใช้ยาสมุนไพรเดี่ยว ต ารับ และคาถาร่วมด้วย เมื่อผู้ป่วย
ื้
เกิดอาการเจ็บปวดก็จะหาวิธีการที่ท าให้หายป่วยและมีสุขภาพดีขึ้น ด้วยการแสวงหาวิธีการการรักษา

ในรูปแบบต่าง ๆ ในขณะที่ นิธิ เอยวศรีวงศ์ (2536) ระบุว่า ภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นความรู้ที่เกิดขึ้นเฉพาะใน
ี
แต่ละท้องถิ่นที่จัดการไว้อย่างเป็นระบบให้เข้าใจได้โดยที่ได้มีการสั่งสม ปรับปรุง และถ่ายทอดให้กับคนรุ่นหลัง

นอกจากนี้แนวคิดของ ประเวศ วะสี (2530) ให้ข้อมูลว่า ภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นภูมิปัญญาที่มาจาก

ิ
ประสบการณ์จริง จึงมีความเป็นบูรณาการสูงในเรื่องของกาย ใจ สังคม และสิ่งแวดล้อม เช่น พธีลอยกระทง
พธีแรกนาขวัญ ฯลฯ พธีดังกล่าวเป็นภูมิปัญญาของชาวบ้านที่น าเอาธรรมชาติมาสร้างให้เกิดความศักดิ์สิทธิ์
ิ
ิ
เพื่อให้คนเคารพธรรมชาติ และไม่ท าลายธรรมชาติ